ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (A.I.D.S.)
Σχόλιο 2: Όσοι εκτεθούν στον ιό δεν μολύνονται, ούτε νοσούν υποχρεωτικά. Ένα μικρό ποσοστό ατόμων που μολύνθηκε πριν από 15 περίπου χρόνια παραμένει υγιές μέχρι σήμερα. Στην Αφρική έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόμων που εκτέθηκαν επανειλημμένα στον ιό και ποτέ δεν μολύνθηκαν. Το 1996 βρέθηκε ότι το 1% των ατόμων της καυκάσιας φυλής που ζει στις Η.Π.Α. έχει υποστεί μια μετάλλαξη στο γενετικό υλικό του, στην οποία οφείλονται οι αλλαγές που εμφανίζονται σε ορισμένους υποδοχείς της πλασματικής μεμβράνης των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων του. Τα άτομα αυτά δεν μολύνονται από τον ιό, διότι αυτός δεν αναγνωρίζει τους αλλαγμένους υποδοχείς των Τ-λεμφοκυττάρων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εισέλθει σε αυτά.
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ
Στάδιο Ι: Πολλαπλασιασμός του H.I.V.
Σχόλιο 4: Ευκαιριακές λέγονται οι λοιμώξεις που δεν θα έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή ενός ατόμου με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ευκαιριακές λοιμώξεις και οι νεοπλασίες και όχι ο ίδιος ο ιός είναι που επιφέρουν το θάνατο στο άτομο του οποίου το ανοσοβιολογικό σύστημα έχει εξουδετερωθεί από τον H.I.V.
Σχόλιο 5: Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ατόμων που μολύνθηκαν από τον ιό κατά τη γέννησή τους και στη συνέχεια τον «έχασαν». Τα άτομα αυτά είχαν άφθονα αντισώματα έναντι του ιού και, παράλληλα, μεγάλο αριθμό βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων. Σε δύο από αυτούς τους ασθενείς βρέθηκε ότι ο ιός είχε χάσει ένα τμήμα κάποιου γονιδίου του και αυτό είχε σαν συνέπεια την εξασθένισή του.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ
Ο 1ος στόχος είναι να παρατείνει το προσδόκιμο επιβίωσης και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των φορέων του H.I.V. O 2ος στόχος είναι να αποτρέψει την εξέλιξη του Η.Ι.V. δηλαδή να μειώσει το ιικό φορτίο δηλαδή το ποσό του ιού στο αίμα, σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να περιορίσει την ανάπτυξη αντοχής, κατάσταση κατά την οποία ο ιός δεν ανταποκρίνεται πλέον στα αντιρετροικά φάρμακα. Ο 3ος στόχος είναι να αποκαταστήσει και να διατηρήσει το αμυντικό σύστημα σε φυσιολογικά επίπεδα, δηλαδή να διατηρήσει τον αριθμό των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων σε φυσιολογικά επίπεδα ή να τον αυξήσει, αν ο αριθμός τους είναι χαμηλός και ταυτόχρονα να ενισχύσει την άμυνα έναντι των άλλων λοιμώξεων.
Σχόλιο 7: Ο τρόπος δράσης των φάρμακων που χορηγούνται σε φορείς και ασθενείς είναι ποικίλος. Ανάλογα με τη δράση τους τα φάρμακα αυτά τα χωρίζουμε σε διάφορες κατηγορίες όπως: α) φάρμακα που αναστέλλουν τη δράση της αντίστροφης μεταγραφάσης, επομένως ο ιός δεν μπορεί να μετατρέψει το RNA του σε μονόκλωνο DNA, β) φάρμακα που εμποδίζουν την δράση ενζύμων εκτός της αντίστροφης μεταγραφάσης που χρησιμοποιεί ο ιός για τον πολλαπλασιασμό του, γ) φάρμακα που εμποδίζουν τον ιό να εισέλθει στα υγιή κύτταρα και δ) φάρμακα που εμποδίζουν την ενσωμάτωση του γενετικού υλικού του ιού στο γενετικό υλικό του κυττάρου – ξενιστή.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ:
- Ως ανοσοβιολογική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται η εξασθένιση της λειτουργίας του ανοσοβιολογικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού.
- Η ανοσοβιολογική ανεπάρκεια είναι συνήθως επίκτητη.
- Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοβιολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome (A.I.D.S.)
- εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970
- ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά το 1981
- οφείλεται στον ιό H.I.V. (Human Immunodeficiency Virus) που προήλθε από συνεχείς μεταλλάξεις ενός ιού που προσβάλλει τον αφρικανικό πράσινο πίθηκο και είναι άγνωστο πως μεταδόθηκε στον άνθρωπο.
- εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970
- Ανήκει στους ρετροϊούς, είναι δηλαδή RNA ιός.
- Αποτελείται από
- Καψίδιο πρωτεϊνικό και πολυεδρικό
- Έλυτρο λιποπρωτεϊνικό που περιβάλλει το πρωτεϊνικό καψίδιο
- Γενετικό υλικό RNA μέσα στο πρωτεϊνικό καψίδιο καθώς και
- Το ένζυμο αντίστροφη μεταγραφάση, επίσης μέσα στο πρωτεϊνικό καψίδιο, με το οποίο μπορεί να γίνει σύνθεση DNA με μήτρα-καλούπι το RNA του ιού.
- Καψίδιο πρωτεϊνικό και πολυεδρικό
- Βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα
- Κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα
- Νευρικά κύτταρα
Σχόλιο 2: Όσοι εκτεθούν στον ιό δεν μολύνονται, ούτε νοσούν υποχρεωτικά. Ένα μικρό ποσοστό ατόμων που μολύνθηκε πριν από 15 περίπου χρόνια παραμένει υγιές μέχρι σήμερα. Στην Αφρική έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόμων που εκτέθηκαν επανειλημμένα στον ιό και ποτέ δεν μολύνθηκαν. Το 1996 βρέθηκε ότι το 1% των ατόμων της καυκάσιας φυλής που ζει στις Η.Π.Α. έχει υποστεί μια μετάλλαξη στο γενετικό υλικό του, στην οποία οφείλονται οι αλλαγές που εμφανίζονται σε ορισμένους υποδοχείς της πλασματικής μεμβράνης των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων του. Τα άτομα αυτά δεν μολύνονται από τον ιό, διότι αυτός δεν αναγνωρίζει τους αλλαγμένους υποδοχείς των Τ-λεμφοκυττάρων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εισέλθει σε αυτά.
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ
- Ο H.I.V. ανιχνεύεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στον οργανισμό του ανθρώπου σε:
- Αίμα, σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις (σε μεγάλες συγκεντρώσεις)
- Σάλιο, δάκρυα, ιδρώτα, μητρικό γάλα, εγκεφαλονωτιαίο υγρό κ.ά. (σε μικρές συγκεντρώσεις)
- Αίμα, σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις (σε μεγάλες συγκεντρώσεις)
- Μεταδίδεται με:
- μετάγγιση μολυσμένου με H.I.V. αίματος
- χρήση της ίδιας σύριγγας κυρίως από τοξικομανείς
- σεξουαλική επαφή φορέα και υγιούς ατόμου
- τον τοκετό, από τη μητέρα-φορέα στο νεογνό
- μετάγγιση μολυσμένου με H.I.V. αίματος
- Δεν έχει αποδειχτεί μετάδοση του ιού με:
- έντομα
- σάλιο
- χειραψία, ασπασμούς κατά τις κοινωνικές εκδηλώσεις
- κοινή χρήση σκευών φαγητού
- έντομα
- Προφυλάξεις που πρέπει να παίρνει ο άνθρωπος για να περιοριστεί η μετάδοση του H.I.V.:
- Έλεγχος αίματος που προορίζεται για μεταγγίσεις
- Χρησιμοποίηση συρίγγων μιας χρήσης, μόνο μία φορά και από ένα άτομο.
- Πλήρης αποστείρωση των χειρουργικών και οδοντιατρικών εργαλείων
- Χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή με φορέα του ιού.
- Γίνεται με:
- ανίχνευση του RNA του ιού
- ανίχνευση των ειδικών για τον ιό αντισωμάτων στο αίμα του ασθενούς μετά την παρέλευση 6 εβδομάδων έως 6 μηνών.
- ανίχνευση του RNA του ιού
- Η ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων ή κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων δεν σημαίνει αυτομάτως και ανοσία
- ο ιός, στο μολυσμένο άτομο, συνυπάρχει με τα αντισώματα που έχουν παραχθεί για αυτόν
Στάδιο Ι: Πολλαπλασιασμός του H.I.V.
- Είσοδος του H.I.V. στον οργανισμό.
- Μόλυνση περιορισμένου αριθμού κυττάρων-ξενιστών.
- Σύνδεσή του με τους ειδικούς υποδοχείς που βρίσκονται στην πλασματική μεμβράνη των κυττάρων-ξενιστών, π.χ. των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων.
- Είσοδος του γενετικού υλικού (RNA) του ιού και του ενζύμου του, της αντίστροφης μεταγραφάσης, στα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα
- Ο ιός, ως υποχρεωτικά ενδοκυτταρικό παράσιτο θα εξασφαλίσει από τον ξενιστή του μηχανισμούς αντιγραφής DNA, μεταγραφής και μετάφρασης, καθώς και τα περισσότερα ένζυμα και υλικά που του είναι απαραίτητα για τις λειτουργίες αυτές.
- Το RNA του ιού λειτουργεί ως καλούπι για την παραγωγή ενός μονόκλωνου μορίου DNA (αντίστροφη μεταγραφή) με τη δράση του ενζύμου αντίστροφη μεταγραφάση.
- Το μονόκλωνο μόριο DNA μετατρέπεται σε δίκλωνο DNA (αντιγραφή)
- Το δίκλωνο DNA ενσωματώνεται στο γενετικό υλικό-DNA του πυρήνα του κυττάρου-ξενιστή και παραμένει ανενεργό δηλαδή σε λανθάνουσα κατάσταση. Κατά την περίοδο αυτή το άτομο θεωρείται φορέας του ιού.
- Κάθε φορά που το κύτταρο αντιγράφει το DNA του προκειμένου να αναπαραχθεί, αντιγράφεται και το γενετικό υλικό του ιού που έχει ενσωματωθεί σε αυτό. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να δημιουργηθούν πολλά κύτταρα που θα φέρουν και τη γενετική πληροφορία του ιού.
- Κάποια στιγμή, για λόγους που δεν είναι πάντοτε σαφείς, το ενσωματωμένο γενετικό υλικό του ιού ενεργοποιείται, δηλαδή μεταγράφεται και δίνει πολλά νέα RNA, που θα αποτελέσουν το γενετικό υλικό των νέων ιών.
- Κάποια από αυτά μεταφράζονται και δίνουν πρωτεΐνες καψιδίων και νέων ενζύμων αντίστροφης μεταγραφάσης.
- Πρωτεΐνες και RNA συνδυάζονται και δίνουν τους νέους ιούς.
- Οι νέοι ιοί εξέρχονται από το κύτταρο «τυλιγμένοι» με ένα κομμάτι της πλασματικής μεμβράνης του κυττάρου-ξενιστή, το οποίο θα αποτελέσει το λιποπρωτεϊνικό τους έλυτρο.
- Οι νέοι ιοί που προκύπτουν μολύνουν άλλα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα.
- Από την στιγμή της μόλυνσης μέχρι την ανίχνευση του ιού στο αίμα μεσολαβεί χρονικό διάστημα διάρκειας 6 εβδομάδων έως 6 μηνών
- Στο χρονικό αυτό διάστημα το μολυσμένο άτομο εμφανίζει λοιμώξεις που γρήγορα παρέρχονται και δεν οδηγούν στην υποψία για την ύπαρξη της συγκεκριμένης νόσου.
- Το άτομο όμως μπορεί να μεταδίδει τον ιό χωρίς να το γνωρίζει.
- Μετά από, συνήθως 7-10 χρόνια, εκδηλώνονται τα τυπικά συμπτώματα της ασθένειας:
- Υψηλός πυρετός
- Έντονες λοιμώξεις
- Διάρροιες.
- Υψηλός πυρετός
- Κατά το χρονικό αυτό διάστημα:
- ο ιός μολύνει και καταστρέφει όλο και περισσότερα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα
- εξασθενεί η λειτουργία του ανοσοβιολογικού συστήματος
- τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα με την πάροδο του χρόνου
- το άτομο οδηγείται τελικά στον θάνατο.
- ο ιός μολύνει και καταστρέφει όλο και περισσότερα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα
Σχόλιο 4: Ευκαιριακές λέγονται οι λοιμώξεις που δεν θα έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή ενός ατόμου με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ευκαιριακές λοιμώξεις και οι νεοπλασίες και όχι ο ίδιος ο ιός είναι που επιφέρουν το θάνατο στο άτομο του οποίου το ανοσοβιολογικό σύστημα έχει εξουδετερωθεί από τον H.I.V.
Σχόλιο 5: Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ατόμων που μολύνθηκαν από τον ιό κατά τη γέννησή τους και στη συνέχεια τον «έχασαν». Τα άτομα αυτά είχαν άφθονα αντισώματα έναντι του ιού και, παράλληλα, μεγάλο αριθμό βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων. Σε δύο από αυτούς τους ασθενείς βρέθηκε ότι ο ιός είχε χάσει ένα τμήμα κάποιου γονιδίου του και αυτό είχε σαν συνέπεια την εξασθένισή του.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ
- Στηρίζεται σε:
- Αντιρετροϊκά φάρμακα: π.χ. AZT και DCC
- παρεμποδίζουν την αντίστροφη μεταγραφή και επομένως τον πολλαπλασιασμό των ιών.
- έχουν παρενέργειες
- πρέπει να χορηγούνται από εξειδικευμένα κέντρα
- παρεμποδίζουν την αντίστροφη μεταγραφή και επομένως τον πολλαπλασιασμό των ιών.
- Φαρμακευτική αντιμετώπιση ευκαιριακών λοιμώξεων από παθογόνους μικροοργανισμούς.
- Αντιρετροϊκά φάρμακα: π.χ. AZT και DCC
- Δυσκολίες: Η ικανότητά του H.I.V. να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς:
- δημιουργεί γενετική πολυμορφικότητα στα διάφορα στελέχη του ιού, στην οποία οφείλονται τα προβλήματα στην παρασκευή εμβολίου
- καθιστά αδύνατη την αντιμετώπισή του από το ανοσοβιολογικό σύστημα
- δυσκολεύει τη θεραπεία της νόσου
- δημιουργεί γενετική πολυμορφικότητα στα διάφορα στελέχη του ιού, στην οποία οφείλονται τα προβλήματα στην παρασκευή εμβολίου
Ο 1ος στόχος είναι να παρατείνει το προσδόκιμο επιβίωσης και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των φορέων του H.I.V. O 2ος στόχος είναι να αποτρέψει την εξέλιξη του Η.Ι.V. δηλαδή να μειώσει το ιικό φορτίο δηλαδή το ποσό του ιού στο αίμα, σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να περιορίσει την ανάπτυξη αντοχής, κατάσταση κατά την οποία ο ιός δεν ανταποκρίνεται πλέον στα αντιρετροικά φάρμακα. Ο 3ος στόχος είναι να αποκαταστήσει και να διατηρήσει το αμυντικό σύστημα σε φυσιολογικά επίπεδα, δηλαδή να διατηρήσει τον αριθμό των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων σε φυσιολογικά επίπεδα ή να τον αυξήσει, αν ο αριθμός τους είναι χαμηλός και ταυτόχρονα να ενισχύσει την άμυνα έναντι των άλλων λοιμώξεων.
Σχόλιο 7: Ο τρόπος δράσης των φάρμακων που χορηγούνται σε φορείς και ασθενείς είναι ποικίλος. Ανάλογα με τη δράση τους τα φάρμακα αυτά τα χωρίζουμε σε διάφορες κατηγορίες όπως: α) φάρμακα που αναστέλλουν τη δράση της αντίστροφης μεταγραφάσης, επομένως ο ιός δεν μπορεί να μετατρέψει το RNA του σε μονόκλωνο DNA, β) φάρμακα που εμποδίζουν την δράση ενζύμων εκτός της αντίστροφης μεταγραφάσης που χρησιμοποιεί ο ιός για τον πολλαπλασιασμό του, γ) φάρμακα που εμποδίζουν τον ιό να εισέλθει στα υγιή κύτταρα και δ) φάρμακα που εμποδίζουν την ενσωμάτωση του γενετικού υλικού του ιού στο γενετικό υλικό του κυττάρου – ξενιστή.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ:
- Αύξηση ποσοστού κρουσμάτων με ταχείς ρυθμούς
- Μορφή πανδημίας σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής.
- Αναγκαία η χρηματοδότηση σχετικών ερευνητικών προγραμμάτων από τη διεθνή κοινότητα, τους διεθνείς οργανισμούς, τα οικονομικώς αναπτυγμένα κράτη
- Αισιοδοξία ότι η ανθρωπότητα τελικά θα αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα με την πρόοδο της τεχνολογίας και την αξιοποίησή της στον τομέα της βιολογικής έρευνας.