|
|
- Ομοιόσταση: Διατηρεί σταθερές συνθήκες στο εσωτερικό του ανθρώπινου οργανισμού, παρά τις εξωτερικές μεταβολές (θερμοκρασία, συγκεντρώσεις συστατικών κ.α.)
Σχόλιο: Η ομοιόσταση δεν είναι ικανότητα μόνο του ανθρώπου αλλά και άλλων οργανισμών και συστημάτων. Αποτελεί χαρακτηριστικό του φαινομένου της ζωής Η διατήρηση της θερμοκρασίας δεν είναι αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπου αλλά και άλλων ζώων που τα λέμε θερμόαιμα ή ομοιόθερμα, όπως τα πουλιά και τα άλλα θηλαστικά) - Ομοιοστατικοί Μηχανισμοί:
Α. ρυθμίζουν την θερμοκρασία του σώματος (με το δέρμα)
Β. ρυθμίζουν την συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα
Γ. ρυθμίζουν το pH του αίματος, που πρέπει να είναι σταθερό στο 7,4
Δ. ρυθμίζουν τα επίπεδα του CO2 στο αίμα
Ε. αναγνωρίζουν και εξουδετερώνουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς (με το ανοσοβιολογικό σύστημα) - H Διατήρηση της θερμοκρασίας σε χώρο με θερμοκρασία μεγαλύτερη από 36,6 οC (θερμορύθμιση):
Εξασφαλίζεται χάρη σε:
Α. Θερμοϋποδοχείς (νευρικά κύτταρα που ανιχνεύουν την αύξηση της θερμοκρασίας και μεταβιβάζουν το μήνυμα στον κέντρο των γενικών αισθήσεων)
Β. Κέντρο γενικών αισθήσεων (δέχεται το ερέθισμα από τους θερμοϋποδοχείς)
Γ. Κέντρο ρύθμισης θερμοκρασίας (μεταφέρει εντολές στους ιδρωτοποιούς αδένες και στα αιμοφόρα αγγεία)
Δ. Ιδρωτοποιοί αδένες (λαμβάνουν μήνυμα από το κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας και εκκρίνουν ιδρώτα)
Ε. Αιμοφόρα αγγεία (λαμβάνουν μήνυμα από το κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας και διαστέλλονται)
Στο παρακάτω διάγραμμα περιγράφονται οι αντιδράσεις του οργανισμού για την διατήρηση της θερμοκρασίας του
Σχόλιο 1: Πρέπει βέβαια να έχουμε υπόψη ότι η ομοιόσταση προϋποθέτει ένα συγκεκριμένο εύρος μεταβολών καθώς και συγκεκριμένη χρονική διάρκεια μεταβολών, για να μπορεί να λειτουργήσει. Έτσι, ένας υψηλός και για μεγάλο χρονικό διάστημα πυρετός, π.χ. 42°C, δεν μπορεί να αποκατασταθεί από την ομοιόσταση. - Διαταραχή της ομοιόστασης:
Α. Μπορεί να προκληθεί από:- παθογόνους μικροοργανισμούς
- ακραίες μεταβολές περιβαλλοντικών συνθηκών
α. θερμοκρασία
β. διαθεσιμότητα οξυγόνου
γ. ακτινοβολίες κ.α. - τον τρόπο ζωής
α. κάπνισμα
β. αλκοόλ κ.α.
Β. έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση ασθενειών
Γ. αν δεν αποκατασταθεί, μπορεί να οδηγήσει- σε ανεπανόρθωτη βλάβη
- στον θάνατο
- παθογόνους μικροοργανισμούς
Σχόλιο 2: (η φυσιολογική αυτή θερμοκρασία των 36,6°C διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με την δραστηριότητα, την ώρα της ημέρας κ.λπ)
Σχόλιο 3: Κάθε ομοιοστατικός μηχανισμός, διαθέτει τρία (3) κύρια συστήματα για να επιτυγχάνει την ομοιόσταση: τους υποδοχείς, το κέντρο ελέγχου, και τα εκτελεστικά όργανα. Οι υποδοχείς (συνήθως νευρικά σωμάτια-κύτταρα) αντιλαμβάνονται τις αλλαγές στο εσωτερικό ή το εξωτερικό περιβάλλον του οργανισμού, το κέντρο ελέγχου (που είναι ένα τμήμα του εγκεφάλου ή ένας ενδοκρινής αδένας) καθορίζει το είδος της μεταβολής που πρέπει να επέλθει για να διατηρηθεί η ομοιόσταση και τα εκτελεστικά όργανα (π.χ. μύες) λαμβάνουν την εντολή από το κέντρο ελέγχου και αντιδρούν κατάλληλα.
Σχόλιο 4: Στην πτώση της θερμοκρασίας συμβάλλουν και οι τρίχες που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του δέρματος και έτσι διευκολύνουν την αποβολή θερμότητας στο εξωτερικό περιβάλλον.
Σχόλιο 5: Όταν βρεθούμε σε θερμοκρασία περιβάλλοντος πιο χαμηλή εκείνης του σώματός μας, τότε πάλι οι θερμοϋποδοχείς στέλνουν μήνυμα στο ειδικό κέντρο αισθήσεων του εγκεφάλου και αυτό με την σειρά του στα εκτελεστικά όργανα. Η διαφορά εδώ τώρα είναι ότι δεν έχουμε έκκριση ιδρώτα και τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται (εισέρχονται βαθύτερα στο δέρμα) προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια θερμότητας από το αίμα.
Οι τρίχες του δέρματός μας ορθώνονται με αποτέλεσμα το παγιδευμένο στρώμα αέρα εμποδίζει την επαφή του κρύου αέρα με το δέρμα.
Επιπλέον παρατηρείται και το τρέμουλο καθώς κατά τις μυϊκές συσπάσεις διασπάται το γλυκογόνο των μυών σε γλυκόζη και παράγεται η επιθυμητή θερμότητα.